Wprowadzenie instytucji rejestrowanych związków partnerskich w Polsce

Jest to prawdziwy krok milowy, który nie tylko odpowiada na potrzeby wielu obywateli i obywatelek, ale również wymaga gruntownych zmian legislacyjnych. Nowa forma związku będzie miała wpływ na szereg obowiązujących ustaw – zarówno w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego, jak i podatkowego czy karnego.

Czym są związki partnerskie?

Związki partnerskie mają zapewnić formalne uznanie relacji dwóch osób, niezależnie od ich płci, bez konieczności zawierania małżeństwa. To rozwiązanie ma zagwarantować partnerom określone prawa i obowiązki, m.in. w zakresie wspólnoty majątkowej, dziedziczenia, informacji medycznej czy dostępu do świadczeń społecznych.

Procedura zawarcia związku partnerskiego ma być zdecydowanie mniej sformalizowana niż w przypadku małżeństwa. Skrócony zostanie czas oczekiwania między złożeniem oświadczenia o braku przeszkód a samym zarejestrowaniem związku – będzie to tylko 14 dni (dla porównania: w przypadku ślubu cywilnego to 30 dni). Uproszczone będą również kwestie formalne: nie przewiduje się ani formy uroczystej w obecności świadków, ani możliwości zawarcia związku partnerskiego przed konsulem czy w ramach ceremonii wyznaniowej. Projekt zakłada również brak konieczności uzyskania zgody sądu na zawarcie związku przez pełnomocnika, co jeszcze bardziej podkreśla odformalizowany charakter tej instytucji.

Nowe regulacje odmiennie kształtują także obowiązki partnerów. Zamiast tradycyjnych zobowiązań, takich jak wierność czy wspólne pożycie, projekt wskazuje na wartości takie jak lojalność, wzajemny szacunek oraz wspólne życie rodzinne. Również kwestie majątkowe będą wyglądać inaczej – domyślnym ustrojem będzie rozdzielność majątkowa, a nie wspólność, jak w przypadku małżeństwa. Co istotne, związek partnerski nie będzie tworzył więzi prawnej (powinowactwa) między jednym partnerem a rodziną drugiego, a także nie przewidziano możliwości wspólnej adopcji dzieci czy domniemania pochodzenia dziecka urodzonego w czasie trwania związku.

Choć zawarcie związku partnerskiego będzie odbywać się przed kierownikiem USC, wiele par z pewnością zdecyduje się także na ślub humanistyczny – symboliczny rytuał, który pozwala na wyrażenie emocji, historii i wartości bliskich danej parze. W obliczu zmian legislacyjnych i większej dostępności prawnej dla różnych form relacji, rola celebranta ślubnego może zyskać jeszcze większe znaczenie. Ceremonia humanistyczna będzie mogła uzupełnić formalną rejestrację związku partnerskiego o osobisty, pełen emocji i indywidualny wymiar, dostosowany do tożsamości i światopoglądu zakochanych.

Projekt ustawy o związkach partnerskich, który w kwietniu 2025 r. trafił do Stałego Komitetu Rady Ministrów, zakłada stworzenie całkowicie nowej formy związku, równoległej do małżeństwa. Jednak, aby była ona w pełni skuteczna, niezbędne będzie dostosowanie wielu innych aktów prawnych.

 

 

Które ustawy będą musiały zostać zmienione?

Poniżej przedstawiamy kluczowe obszary prawa i konkretne ustawy, które będą wymagały nowelizacji po wprowadzeniu związków partnerskich:

1. Prawo cywilne

• Kodeks cywilny: zmiany obejmą m.in. kwestie dziedziczenia ustawowego, wspólności majątkowej, odszkodowań za śmierć partnera czy prawa do zachowku.
• Kodeks postępowania cywilnego: wprowadzenie przepisów umożliwiających partnerom udział w postępowaniach sądowych na takich samych zasadach jak małżonkom.

2. Prawo rodzinne

• Kodeks rodzinny i opiekuńczy: konieczne będzie uwzględnienie związków partnerskich przy alimentach, kontaktach z dziećmi oraz przysposobieniach (w tym adopcji).

3. Prawo podatkowe

• Ustawa o PIT: możliwość wspólnego rozliczenia partnerów, ulgi podatkowe i uznanie ich za jedną jednostkę gospodarczą.
• Ustawa o podatku od spadków i darowizn: zaliczenie partnera do I grupy podatkowej, co umożliwi przekazywanie majątku bez podatku.

4. Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych

• Kodeks pracy: partnerzy będą mogli korzystać z urlopów okolicznościowych (np. po śmierci partnera) oraz mieć prawo do opieki nad partnerem.
• Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawa o emeryturach i rentach: prawo do renty rodzinnej, zasiłków chorobowych i innych świadczeń.

5. Prawo administracyjne i zdrowotne

• Ustawa o ewidencji ludności: nowy status związku będzie musiał zostać odnotowany w rejestrach meldunkowych.
• Ustawa o prawach pacjenta: partnerzy uzyskają prawo do informacji medycznej oraz wyrażania zgody na leczenie w imieniu drugiej osoby.
• Ustawa o dokumentach tożsamości: konieczne będzie dodanie nowego statusu cywilnego do dokumentów urzędowych.

6. Prawo karne i wykonawcze

• Kodeks karny i kodeks postępowania karnego: rozszerzenie pojęcia "osoby najbliższej" na partnerów, co umożliwi np. odmowę składania zeznań.
• Kodeks karny wykonawczy: uprawnienie partnera do odwiedzin w zakładzie karnym czy podejmowania decyzji w sytuacjach wyjątkowych.

7. Inne ustawy

• Ustawa o świadczeniach rodzinnych: partnerzy będą uznawani jako jedna rodzina przy ustalaniu prawa do zasiłków.
• Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej: partnerzy będą podlegać tym samym regulacjom ochronnym, co małżonkowie.
• Ustawa o cudzoziemcach i obywatelstwie: umożliwienie legalizacji pobytu i uzyskania obywatelstwa przez partnera cudzoziemca.
  
  

Dlaczego to ważne?

Bez kompleksowej aktualizacji przepisów nowe związki partnerskie mogłyby pozostać "martwym prawem" – obecnym w teorii, ale nieskutecznym w praktyce. Dlatego kluczowe jest, aby ustawodawca nie tylko przyjął ustawę wprowadzającą nową formę związku, ale również przeprowadził przegląd całego systemu prawnego i zapewnił spójność legislacyjną.

Co dalej?

Stały Komitet Rady Ministrów analizuje obecnie projekt ustawy pod kątem zgodności z Konstytucją oraz innymi aktami prawnymi. Jeśli projekt zostanie zaakceptowany i trafi pod obrady Sejmu, proces legislacyjny może potrwać jeszcze wiele miesięcy. Dla osób zaangażowanych w sprawy równościowe i rodzinne to ważny moment – warto śledzić dalsze etapy prac oraz wspierać dążenia do stworzenia prawa odpowiadającego realnym potrzebom społeczeństwa.

 

Jeśli interesuje Cię temat ślubów symbolicznych (humanistycznych) – z udziałem Mistrza Ceremonii Ślubnych (celebranta ślubnego) – koniecznie śledź naszego bloga. A jeśli planujecie wspólne życie i chcecie uczcić Waszą relację w wyjątkowy sposób – napiszcie do nas: info@slubsymboliczny.pl lub zadzwońcie: +48 791 543 001. Chętnie pomożemy Wam stworzyć uroczystość, która będzie prawdziwym odzwierciedleniem Waszej historii.